Rusya’nın bölgeye doğalgaz tedarikiyle ilgili belirsizlikler devam ederken piyasada işlem yapan aktörler sıcaklıkların ortalamaların altında seyretmesiyle beraber doğalgaz krizinin derinleşebileceğini düşünürken;Avrupa’daki doğalgaz rallisi tedarik sıkıntıları ve kışın yaklaşmasıyla beraber rekor tazelemeye devam ediyor.Bu arada elektrik fiyatları da artan doğalgaz fiyatlarıyla birlikte yükseliyor. Hal böyle iken,İngiltere’de de rüzgardan elektrik üretiminin azalmasıyla elektrik fiyatlarını rekor seviyelere taşıdı. İngiltere, çarşamba günü elektriğinin sadece yüzde 7,4’ünü rüzgardan üretirken yüzde 64’ünüde doğalgazdan elektrik üreterek karşılıyor.Buna karşılık Avrupa ülkelerinden Hollanda 1 ay vadeli doğalgaz fiyatları yüzde 5,8 yükselişle megawattsaat başına 69,60 euroya yükselirken İngiltere'deki muadil gösterge de yüzde 5,8 yükselişle rekor kırdı. Almanya’da gelecek yıl için elektrik fiyatları yüzde 4,2 artarak bu defa megawatsaat başına 103,92 euroya tırmandı.

* * *

Diğer taraftan Avrupa’da doğalgaz fiyatları, Rusya’nın Ukrayna üzerinden tedariki azaltması ve Kuzey Akım 2’nin inşaat süreciyle ilgili gelişmelerle Eylül 2020’den bu yana neredeyse 4 katına çıkarken kışın yaklaşmasıyla beraber rezerv seviyesi salgın öncesine göre düşük kalan doğalgaz depolarının da doldurulması fiyatlar üzerindeki yukarı yönlü baskıyı artırıyor.IndependentCommodityIntelligenceService’in (ICIS) verilerine göre, Rusya’nın Yamal boru hattıyla Belarus, Polonya ve Almanya’ya aktardığı doğalgaz miktarı Ağustos ayında günlük 20 milyon metreküpe kadar geriledi.ICIS Avrupa Gaz Analisti TomMarzec-Manser ise Gazprom’un Avrupa’ya doğalgaz aktarımını azaltarak Kuzey Akım 2’ningerekliliğini vurgulamak isteyebileceğini söylüyor. Almanya Başbakanı Angela Merkel ise Rusya’nın boru hattını siyasi bir ‘silah’ olarak kullanması halinde daha fazla yaptırımla karşılaşabileceğini vurgulamıştı.

* * *

Öte yandan Yurt dışı doğalgaz ve elektrik fiyatlarındaki artışların baskılamasıyla yakın zamanda yine Türkiye’de de zam yapılması gündemde.Bu yönde değerlendirmede bulunan GazDay Genel Müdürü Mehmet Doğan,”bu kış aylarında doğalgaz ve elektriğe çok yüksek zamların gelmesinin kaçınılmaz olduğunu, aksi takdirde BOTAŞ’ın çok ağır zarara gireceği” uyarısında bulunurken;Türkiye’de son olarak temmuzda doğalgaza yüzde 12, elektriğe yüzde 15 zam yapılmıştı. Doğalgazda eylül ayı için mesken tarifesi sabit kalırken, sanayi ve elektrik üretim amaçlı tarifeye yüzde 15 zam uygulanmıştı.Uzmanlar ekim ayından itibaren tarifelerde yüksek oranlı zamlar bekliyor. Zammın tek sefer yerine aylara dağıtılmasını muhtemel olarak görüyor.

* * *

Sonuç olarak,uygulama aşamasında görünürde siyasetten bağımsız gibi bir izlenim vermiş olsa bile Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu da pratikte maliyet artışlarını elektrik fiyat satış tarifelerine yansıtmamayı tercih etti. Enerji yönetiminin bu yöndeki tercihi, özellikle son iki yıldan bu yana özel sektör oyuncuları üzerinde ciddi bir baskı oluşturmaya başladı.Çünkü petrol fiyatların paralel doğalgaz fiyatlarının artışı, Türkiye’de elektrik üretim maliyetlerini hızla yukarı taşıdığı halde,satış fiyatlarına gerektiği gibi yansımadığı izlendi.Bunun yanında geçtiğimiz bahar aylarından itibaren döviz kurlarının hızla yükselmesi ise tüm bunların üzerine tuz biber ekti. Öncelikle sadece al-sat yapmak üzere sektörde yer alan şirketlerin çoğu oyun dışı kaldı. Ardından sıra ürettiği elektriği satanlara geldi. 25-30 yıllık lisanslar alarak uzun vadeli döviz cinsinden kredilerle kurulmuş olan santrallerin, finansal borçlarını neredeyse ödeyemeyecek ölçüde dara düşmesine neden oldu.Çok tabii olarak bu durum elektrik sektöründeki tıkanmanın finans sektöründe bir batık kredi sorununa yol açmasını da beraberinde getirdi. Böylece geçmişte cari işlemler açığını arttıran bir faktör olarak makro ekonomik analizlere konu olan enerjide dışa bağımlılık bu kez önce sektörel, sonra finansal kırılganlığın bir nedeni olarak karşımıza çıktı. Eğer önlem alınmadığı takdirde stemel girdi durumundaki doğalgaz ve elektrikte arka arkaya gelen zamlarla süreğenleşen çift rakamda yükselişini devam ettiren enflasyonun önlenmesi de daha da zorlaşacak gibi görünüyor.