Doğrusunu belirtmek gerekirse geçtiğimiz hafta TÜİK tarafından açıklanan Ağustos/2020 Ayına ait enflasyon oranı aylık yüzde 0.86 artarken yıllık enflasyon yüzde 11.77 şeklinde belirtilmesi bir kısım soru işaretlerine de yol açtı. Çünkü Enflasyon sepetinde yer alan çok sayıda ürüne zam gelirken, özellikle de doğalgaz, ulaşım ücretleri ve sigara zammı gibi pek çok ürüne gelen büyük zamlar sonrasında enflasyonun bu kadar düşük çıkması oldukça kafaları karıştırdı.Zira bu yönde her ay düzenli olarak enflasyon oranları yayımlayan İTO Ağustos ayı enflasyonunu İstanbul için yüzde 2,53 olarak açıklanmıştı. Bu arada İTO İstanbul için hazırlamış olduğu enflasyon rakamlarında aylık enflasyonu yüzde 2,53 olarak belirlerken yıllık enflasyon rakamını ise yüzde 16,41 olarak belirlenmişti. Bu iki ayrı rakamdan oluşan ikileme bakılırsa hangisinin doğru olduğu yönünde tereddütlerle dolu soru işaretlerinin ortaya çıktığı da izahat isteyen bir durum.
* * *
Diğer taraftan da Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu’na göre son bir yılda gıda fiyatları yüzde 26.2 artarken;
Ocak-ağustos tarihlerindeki fiyat artışı da yüzde 15.2’yi buldu.Bu hesaplama kapsamında en yoksul yüzde 20’lik kesimin aile bütçesinden gıdaya ayırdığı pay yüzde 28.7’den yüzde 30.7’ye yükselirken, en zengin yüzde 20’lik kesimin gıda harcamalarının toplam aile harcamaları içerisindeki payı ise yüzde 15.4’ten yüzde 15.3’e indi. Araştırmaya göre her 100 liranın 17.8 lirası pirinç, ekmek, bulgur, buğday unu, makarna ve şehriye gibi ürünlere harcanıyor. Et ve balık için yapılan harcamalar ise gıda harcamalarının yüzde 19.4’ünü oluştururken, süt, peynir, tereyağı ve diğer süt ürünleri ile yumurtanın gıda harcamaları içindeki payı ise yüzde 13.9’u buluyor.Türkiye’de gıda için harcanan her 100 liranın 5.4 lirası tereyağı dışındaki yağlara, 11.5 lirası meyveye, 16.6 lirası sebzeye, 6 lirası şeker, reçel, bal gibi gıda ürünlerine, 3.2 lirası çay ve kahveye, 3.8 lirası alkolsüz içeceklere, 2.3 lirası ise diğer gıda maddelerine ayrılıyor. Üstelik AA Finans tarafından açıklanan enflasyon beklentisi de tahmini anket çalışmalarına göre ekonomistlerin Ağustos ayı enflasyon tahmini yüzde 0.96 olarak gerçekleşti.
* * *
Hal böyle iken, Toplam 18 ekonomistin katılımı ile gerçekleştirilen anket çalışmasında medyan enflasyon tahmini yüzde 0.96 olarak gerçekleşirken; enflasyondaki yükselişin süreceği yönünde de görüş bildirilmişti. Ağustos ayı için en düşük enflasyon tahmini yüzde 0.32 olarak açıklanırken en yüksek enflasyon tahmini ise yüzde 1.41 aralığında yer aldı. Medyan enflasyon tahmini beklentisi ise yüzde 0.96 olarak gerçekleşti. Temmuz ayında ise TÜFE yüzde 0.58 olarak açıklanmıştı.Burada en fazla dikkat çekici etken ise halen artış yönündeki belirsizliğini koruyan koronovirüs kovid-19 vakalarındaki mevcut durumla, döviz kurundaki göreceli artışlar enflasyon yükselişini en fazla besleyen iki unsur şeklinde açıklanıyor.Çok tabii olarak da TCMB’ca uygulanan parasal genişleme ile nakit bütçesindeki borçlanma ve cari açık gibi öteki etkenler de sıralamaya dahil edilebilir.
* * *
Sonuç olarak, TCMB 2020 yılı Ağustos ayı anket döneminde, katılımcıların 24 ay sonrasına ilişkin olasılık tahminleri değerlendirildiğinde, TÜFE'nin ortalama olarak yüzde 16,5 olasılıkla yüzde 7,00 - 7,99 aralığında, yüzde 28,5 olasılıkla yüzde 8,00 - 8,99 aralığında, yüzde 31,7 olasılıkla ise yüzde 9,00 - 9,99 aralığında artış göstereceği öngörülmekle birlikte, aynı anket döneminde nokta tahminler esas alınarak yapılan değerlendirmeye göre, 24 ay sonrası TÜFE enflasyonu beklentileri değerlendirildiğinde, katılımcıların yüzde 18,4'ünün beklentilerinin yüzde 7,00 - 7,99 aralığında, yüzde 36,7'sinin beklentilerinin yüzde 8,00 - 8,99 aralığında, yüzde 22,5'inin beklentilerinin ise yüzde 9,00 - 9,99 aralığında olduğu gözlenmekte olduğu açıklanmış olsa bile; bu öngörü şeklindeki tahminlerin isabet şansı reel anlamdaki piyasa şartlarında ilerideki dönemlerde mutlak şekilde revize edilmesi kaçınılmaz görünüyor.Çünkü BİST Repo ve Ters-Repo Pazarı’nda oluşan cari ay sonu gecelik faiz oranı beklentisi bir önceki anket döneminde yüzde 7,98 iken, bu anket döneminde yüzde 9,79 olarak gerçekleşmiştir. TCMB Ağırlıklı Ortalama Fonlama Maliyeti cari ay sonu beklentisi bir önceki anket döneminde yüzde 7,74 iken bu anket döneminde yüzde 9,43 olması Ağustos ayını takip eden sonraki aylarda enflasyon oranının kademeli şekilde yükseleceğini de gösteriyor.Mamafih pandemi kaynaklı yapay nedenlerle gerçekleştirilen fiyat artışları da buna eklendiğinde 2020 yıl sonu için enflasyonun düşebileceği yönünde iyimser olmak sıkıntılı bir durum.
