Görünür o ki temel gıda ürünlerinde KDV’nin yüzde 1’e düşürülmesiyle birlikte ilk aşamada et fiyatların da bir miktar düşüş yaşanmasına rağmen, gelen zam lar KDV indirimini de boşa çıkarmış durumda.Geliş melere bakılırsa kırmızı et fiyatları son bir ayda üç kez zam görürken,bu dönemde dana etinin kilosu da yüzde 33 artışla 90 liradan 120 liraya çıktı. Et fiyatı kasap ve marketlerde duruma göre değişiklik gösteri yor. Bazı marketlerin şarküteri reyonlarında dana etinde 145 liraya kadar çıkan etiketler de gözlemleni yor.Bu anlamda ulusal basına değerlendirmede bulu nan Türkiye Kasaplar Federasyonu Başkanı Fazlı Yalçındağ,”sadece kırmızı ete değil, her şeye zam geldiğine”dikkat çekerek,“Fiyatların nereye kadar yükseleceğini bilmiyoruz.Vatandaşın satın alama gücünün de bir sınırı var. Bu sınır aşıldı gibi geliyor bana.Biz asla bir fiyat artışı düşüncesi içinde değiliz. Durum sıkıntılı ve önümüz karanlık” dedi. Yalçın dağ, özellikle son dönemde gelen zamlardan sonra fiyatların her hafta yukarı doğru gittiğini”açıklaması na bakılırsa yoksullaşma hızla devam ediyor.
* * *
Özellikle Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, 2022 yılı Şubat ayında üretici ile market arasındaki fiyat farklarına vurgu yaparak yaptığı açıklamada: "Şubat ayında üretici ile market arasındaki fiyat farkı 4 katı geçti. Kabak 4,1 kat, elma 3,9 kat, maydanoz 3,6 kat, kuru soğan 3,4 kat, domates 3,3 kat, limon ve ıspanak 3,2 kat, portakal, kuru fasulye, sivri biber ve salatalık 3,1 kat, yeşil mercimek ve nohut 3 kat fazlaya tüketiciye satıldı. Üreticide 4 lira 38 kuruş olan kabak 17 lira 78 kuruşa, 2 lira olan elma 7 lira 76 kuruşa, 1 lira 29 kuruş olan maydanoz 4 lira 68 kuruşa, 68 kuruş olan kuru soğan 2 lira 33 kuruşa, 4 lira 44 kuruş olan domates 14 lira 78 kuruşa, 2 lira 25 kuruş olan limon 7 lira 29 kuruşa tüketiciye satıldı."şeklindeki ifadesi çarşı-Pazar yeri ve marketlerdeki fiyat artışlarının gel diği noktayı açıkça gösteriyor.
* * *
Bu anlamda sebze ve meyvedeki göreceli fiyat artışla rının geldiği noktada”şubatta markette 42 ürünün 24'ünde fiyat artışı ve 18'inde fiyat azalışı görüldüğü ne işaret eden Bayraktar, "Üreticide 34 ürününün 15'inde fiyat artışı olurken 9'unda fiyat düşüşü görüldü. 10 üründe ise fiyat değişmedi. Fiyatı en fazla artan ürün yüzde 64,58 ile karnabahar oldu. Karnabahardaki fiyat artışını yüzde 39,34 ile marul, yüzde 32,53 ile yeşil soğan, yüzde 32,06 ile domates, yüzde 26,64 ile portakal, yüzde 23,46 ile ıspanak, yüzde 23,01 ile kabak takip etti."sözlerine ek olarak; Markette fiyat düşüşünün yüzde 19,03 ile en fazla maydanozda gerçekleştiğini belirten Bayraktar, bunu yüzde 11,74 ile elma, yüzde 9,72 ile yeşil mercimek, yüzde 8,15 ile nohut, yüzde 7,64 ile beyaz peynirin izlediğini”aktarması ise fiyat artışlarının daha çok hangi ürünlerde oransal olarak gerçekleştiğini belirt mesi de olayın bir başka yönü.
* * *
Sonuç olarak, Söz konusu fiyat değişimlerinin neden lerine ilişkin de değerlendirmelerde bulunan Bayrak tar,"Karnabahar, beyaz lahana, pırasada hasadın sonuna gelinmesiyle ürün arzı azalmıştır. Bu durum fiyatları yukarı yönlü etkilemektedir. Kuru soğanda bu sezon rekolte yüksektir. Sandıklı bölgesinde ise kuru soğanda alıcı bulunmadığından soğan tarlada kalmıştır. Maydanoz, patlıcan, sivri biber, kabak, salatalık ve domateste ocak ayındaki olumsuz hava koşulları nedeniyle fiyatlar fazla artmıştır. Rusya-Ukrayna Savaşı ülkemizde özellikle yaş meyve sebze fiyatlarını aşağıya çekti. Yaş sebze ve meyve ihracatı nın düşmesi üretimimizi düşürür. Üreticinin üretimi bırakması birkaç ay sonra yaş sebze ve meyve fiyatlarının aşırı bir şekilde artmasına neden olur. Acil olarak alternatif pazarlara yönelmeli, ihracatın açılması için gereken tedbirler alınmalıdır.”değerlen dirmesine ek olarak; Bayraktar,”uluslararası kriz ve salgından kaynaklanan fiyat artışlarının önüne geçme nin tek yolunun üretimi artırmak olduğunu belirterek, bunun için tarım sektöründe üreticinin desteklenmesi ve maliyetlerin düşürülmesi adına pozitif ayrımcılık” isterken; Hububat, bakliyat ve yağlı tohumlarda dün ya fiyatlarının aşırı yükseldiğine işaret eden Bayrak tar, bu ürünlerde arz sorunu olduğunu ve ülkede ekil medik bir karış arazi dahi bırakılmaması gerektiğini belirtmesi, gıda ürünlerinde arz-talep dengesinin sağ lanması yanında ayrıca ihracata kazandırmanın önemi ni bir kere daha ortaya çıkartıyor.
