Her yıl binlerce madenci, maden kazaları nedeniyle hayatını kaybediyor. Son olarak, dün Türkiye Taşkömürü Kurumu Armutçuk Müessese Müdürlüğü’nde Ramazan Yıldırım’ın vefatı ile sonuçlanan göçüğün ardından maden kazaları ve alınamayan önlemler bir kez daha gündeme geldi. Öte yandan, Son 21 yılda dünyada meydana gelen ve açıklanan en vahim maden kazaları arasında Karadon ve Bartın Amasra’da yaşanan felaketlere de yer verildi.
Yeraltı kömür madenciliği başta olmak üzere her yıl binlerce madenci, maden kazaları nedeniyle hayatını kaybediyor. Bu kazalar, çoğunlukla maden sahiplerinin, madencilerin güvenliğini sağlayacak ekipmanları temin etmemesinden kaynaklanıyor.
Armutçuk’ta yaşanan göçük, son 20 yılda dünyada gerçekleşen maden facialarını akıllara getirdi.
DÜNYA’DA GERÇEKLEŞEN MADEN FACİALARI
2005 SUNJİWAN MADEN FACİASI: 209 ÖLÜ
Sunjiawan maden faciası, 14 Şubat 2005 tarihinde Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuzeydoğusundaki Liaoning eyaletinin Fuxin şehrinde meydana gelen bir maden faciasıdır. Resmi Commission on China sitesinin aktardığına göre, 209 kömür madencisinin öldüğü kaza, Çin'de son 15 yılda meydana gelen en kötü maden faciası oldu.
Facia, Fuxin şehrindeki Fuxin Kömür Endüstrisi Grubu'na ait Sunjiawan kömür ocağında, yerin yaklaşık 242 metre altında, yerel saatle öğleden sonra 3.50 sularında yaşanan bir gaz infilakı sonucu meydana geldi. Patlamada 22 kişi yaralandı. Patlamanın bir depremin madeni sarsmasından yaklaşık on dakika sonra meydana geldiği bildirildi.
2006 NANSHAN KÖMÜR OCAĞI FACİASI: 24 ÖLÜ
Nanshan Kömür Ocağı faciası, 13 Kasım 2006 tarihinde Çin'in Şansi Eyaleti, Jinzhong, Lingshi İlçesindeki Nanshan Kömür Ocağında meydana gelen ölümcül bir gaz patlamasıdır. Yirmi dört kişi bu kazada hayatını kaybetmişti. Maden, orijinal ruhsatının süresi dolduğu için herhangi bir güvenlik ruhsatı olmadan faaliyet göstermekteydi. Resmi bir neden ortaya çıkmamış olmakla birlikte, Xinhua haber ajansı patlamanın yanlış patlayıcı kullanımından kaynaklandığını iddia etmişti.
2006 HALEMBA KÖMÜR MADENİ FACİASI: 23 ÖLÜ
2006 Halemba Kömür Madeni faciası, 21 Kasım 2006 tarihinde Polonya'nın Ruda Śląska kentindeki Halemba Kömür Madeni'nde meydana gelen kazadır. Metan ve kömür tozu patlaması 23 kişinin ölümüyle sonuçlanmıştır. Bu, Polonya'daki en büyük maden felaketlerinden biriydi. Hükümet üç günlük ulusal yas ilan etmişti.
2007 ULYANOVSKAYA MADEN FACİASI: 108 ÖLÜ
Ulyanovskaya Maden faciası, 19 Mart 2007 tarihinde Kemerovo Oblastı'ndaki Ulyanovskaya uzunayak kömür madeninde meydana gelen metan patlamasından kaynaklandı. Yerel saatle 10.19'da yaklaşık 270 metre derinlikte meydana gelen patlamada en az 108 kişinin öldüğü bildirildi. Maden faciası Rusya'da on yılı aşkın bir süredir meydana gelen en ölümcül facia oldu.
Kemerovo Oblastı Valisi Aman Tuleyev patlamanın meydana geldiği sırada "madenin İngiltere'de geliştirilen ileri düzey bir güvenlik sistemi olan 'Eighteen'i çalıştırmaya hazırlandığını" söyledi.
Rus Başsavcılığına göre, "patlama ekipman test edilirken" meydana geldi. Kazanın nedenine ilişkin esas teori, patlamanın "madencilik güvenliğinin ihlalinden" kaynaklandığıydı. Ancak maden işletmecisi, patlama ile yeni ekipman arasında herhangi bir bağlantı olduğunu reddetti.detail-photo-fancybox-02009 Heilongjiand maden patlaması: 104 ölü
2009 Heilongjiang maden patlaması, 21 Kasım 2009 tarihinde Çin'in kuzeydoğusundaki Heilongjiang eyaletinde Hegang yakınlarında meydana gelen ve 104 kişinin ölümüne neden olan bir maden kazasıdır. Kazanın ardından 29 kişi de hastaneye kaldırılmıştı. Xinxing kömür madeninde sabaha karşı meydana gelen patlamada 528 kişinin ocakta olduğuna inanılıyordu. Bunlardan 420'sinin kurtarıldığı düşünülüyor.
Çin-Rusya sınırına yakın bir yerde bulunan maden, 1917'den beri açık olan ve yılda 12 milyon ton kömür üreterek ülkedeki en büyük ve en eski kömür madenlerinden biri haline gelen, devlet tarafından işletilen Heilongjiang Longmay Mining Holding Group Co, Ltd. şirketine aitti. Yapılan ön soruşturmada patlamanın, maden kuyusundaki yetersiz havalandırma nedeniyle yeraltında sıkışan basınçlı gazlardan kaynaklandığı sonucuna varıldı. Patlama altı mil öteden hissedilecek kadar güçlüydü. Madenin yanında bulunan ve çatısı uçan bir bina da dahil olmak üzere civardaki birçok bina hasar gördü.
2010 COPİAPÓ MADEN KAZASI: 70 GÜN SONRA KURTARILDILAR
O zamanlar "Şili maden kazası" olarak da bilinen 2010 Copiapó maden kazası, 5 Ağustos 2010 tarihinde Şili'nin kuzeyindeki bölgesel başkent Copiapó'nun 45 kilometre kuzeyindeki Atacama Çölü'nde bulunan San José bakır-altın madeninde meydana gelen bir göçükle yaşandı. Yerin 700 metre altında ve madenin girişinden 5 kilometre uzaklıkta spiral yeraltı rampalarında mahsur kalan 33 kişi, 69 gün sonra kurtarıldı.
Devlete ait madencilik şirketi Codelco'nun kurtarma çalışmalarını madenin sahiplerinden devralmasının ardından keşif amaçlı sondaj kuyuları açıldı. Kazadan on yedi gün sonra, yüzeye geri çekilen bir matkabın ucuna bantlanmış, "Estamos bien en el refugio los 33" (Sığınakta iyiyiz, 33 kişiyiz) yazılı bir not bulundu.
Üç ayrı sondaj ekibi, Şili hükümetinin neredeyse tüm bakanlıkları, ABD'nin uzay ajansı NASA ve dünyanın dört bir yanından bir düzine şirket kurtarma çalışmaları için seferber oldu. 13 Ekim 2010 tarihinde, dünya çapında yaklaşık 5,3 milyon kişinin canlı olarak izlediği kurtarma faaliyetinde, kazazedeler özel olarak inşa edilmiş bir kapsül içinde teker teker yüzeye çıkarıldı. Birkaç istisna dışında madencilerin sağlık durumlarının iyi olduğu aktarılmıştı. Kurtarma çalışmasının maliyetinin üçte birini 20 milyon dolar tutarındaki özel bağışlar karşılarken, geri kalanı maden sahipleri ve hükümet tarafından ödendi.
2010 UPPER BİG BRANCH MADENİ FACİASI: 29 ÖLÜ
Upper Big Branch Madeni faciası, 5 Nisan 2010 tarihinde Batı Virginia'nın Raleigh ilçesinde, Massey Energy'nin Montcoal'da bulunan Upper Big Branch kömür madeninde yerin yaklaşık 300 metre altında meydana geldi. Sahada çalışan 31 madenciden 29'u hayatını kaybetti. Kömür tozu patlaması öğleden sonra 3.27'de meydana geldi. Kaza, Finley Kömür Şirketi'nin Kentucky Hyden'daki 15 ve 16 numaralı madenlerinde 38 madencinin öldüğü 1970 faciasından bu yana Amerika Birleşik Devletleri'nde (ABD) meydana gelen en kötü kaza oldu. Devlet tarafından finanse edilen bağımsız bir soruşturmada, Massey Energy patlamadan doğrudan sorumlu tutuldu.
Maden Güvenliği ve Sağlık İdaresi (MSHA), 6 Aralık 2011 tarihinde nihai raporunu yayınladı ve patlamaya bariz güvenlik ihlallerinin neden olduğu sonucuna vardı. O dönemde 369 ceza kesen MSHA, 10,8 milyon dolar para cezası uyguladı.
2012 XİAOJİAWAN KÖMÜR MADENİ FACİASI: EN AZ 45 ÖLÜ
Xiaojiawan kömür madeni faciası, 29 Ağustos 2012 tarihinde Çin'in Siçuan Eyaletindeki Panzhihua'da bulunan Xiaojiawan kömür madeninde meydana gelen bir maden kazasıdır. Bu patlama, 2009 Heilongjiang maden patlamasından bu yana meydana gelen en ölümcül maden kazasıydı. Xiaojiawan kömür madeninde meydana gelen gaz patlaması sonucunda en az 45 madenci hayatını kaybetti. 7'sinin durumu kritik olmak üzere 51 kişi hastaneye sevk edildi. Madencilerden 16'sının karbon monoksit zehirlenmesinden öldüğü, 3'ünün ise hastanede hayatını kaybettiği bildirilmişti.
Patlama anında madende 154 madenci çalışıyordu. 30 Ağustos 2012 itibariyle 300'den fazla kurtarma görevlisi kurtarma operasyonuna katıldı. Kurtarma operasyonları 90 dereceye ulaşan yüksek sıcaklıklar nedeniyle zorlu geçti.
2017 ZEMESTAN YURT KÖMÜR MADENİ FACİASI: 35 ÖLÜ
İran'ın kuzey eyaletlerinden Gülistan'a bağlı Azerşehr kentindeki Zemestan Yurt kömür madeninde meydana gelen patlamada göçük altında kalan 35 işçinin hayatını kaybetti. Facianın yaşandığı Gülistan eyaletinde 3 gün genel yas ilan edildi.
TÜRKİYE'DE GERÇEKLEŞEN MADEN FACİALARI
2009 BURSA GRİZU PATLAMASI: 19 ÖLÜ
Bursa'nın Mustafakemalpaşa ilçesindeki bir maden ocağında meydana gelen grizu patlaması sonucu 19 kişi hayatını kaybetti. Patlamanın kontrollü dinamit patlatılmasının ardından grizu patlaması sonucu gerçekleştiğini açıklayan yetkililer patlamanın yerin 220 metre altında meydana geldiğini söylediler. Yerin 220 metre altında mahsur kalan işçileri kurtarmak için çalışmalara katılan 7 işçi yoğun gazdan zehirlenerek hastaneye kaldırıldı.
2010 KARADON MADEN KAZASI: 30 ÖLÜ
Karadon maden kazası, 17 Mayıs 2010 tarihinde yerel saatle 13.28'de, Zonguldak ilinin merkezine bağlı Kilimli beldesindeki Türkiye Taşkömürü Kurumuna ait Karadon Müessese Müdürlüğü'nün kömür ocağında meydana geldi.
Yerin 540 metre altında meydana gelen grizu patlamasında 30 işçi göçük altında kaldı. Yapılan çalışmalar sonucu 20 Mayıs 2010 tarihinde 28 işçinin cesedine ulaşıldı. Engin Düzcük ve Dursun Kartal adlı iki madencinin cesedi ise düştükleri kuyunun 720 metre derinliğinde, kazadan 8 ay sonra bulunarak yer üstüne çıkarıldı.
Kaza sonrası hazırlanan rapora göre, galeri açmak için yapılan dinamit patlatma işleminden sonra açığa çıkan metan gazının tahliye edilmemesi patlamaya sebep oldu. Gerekli yalıtımı yapılmayan makinelerden çıkan elektrik ise madendeki gazın alev almasına yol açtı.
2014 SOMA FACİASI: 301 ÖLÜ
Soma faciası, Manisa'nın Soma ilçesindeki kömür madeninde meydana gelen bir maden yangını kazasıdır. Sözkonusu kaza, Türkiye tarihindeki en kötü maden faciasıdır. Soma Holding şirketlerinden Soma Kömür İşletmeleri A.Ş. tarafından işletilen maden ocağında, patlamaya elektrikli ekipmanların sebep olduğundan şüphelenildi. Yangın, 13 Mayıs 2014 tarihinde vardiya değişimi sırasında meydana geldi ve 787 işçi patlama sırasında yer altında kaldı. Kazada 301 kişinin öldüğü ve 80 kişinin yaralandığı teyit edilmişti. Olayın ardından ülkede, 13 Mayıs itibarıyla 3 günlük ulusal yas ilan edildi.
Dava 11 Temmuz 2018 tarihinde görülen 22'nci duruşma ile sonlandı. Soma Kömür İşletmeleri yönetim kurulu başkanı, genel müdürü, işletme müdürü ve yardımcısının da içlerinde bulunduğu 14 sanık hapis cezası alırken, diğer 37 sanık beraat etti. Verilen cezaları az bulan madenci yakınları bu kararı protesto etti. Sanıklara 301 kez olası kasıtla ölüme sebebiyet verme suçundan ceza istenmişti. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı karara itiraz etti. Yargıtay 12'nci Ceza Dairesi, 30 Eylül 2020’de kararı bozdu. Can Gürkan, Ramazan Doğru, Akın Çelik ve İsmail Adalı’nın bilinçli taksirle ölüme sebebiyet verme suçlamasından yargılanmasına karar verildi. 9 Şubat 2021'de sözkonusu kişilerin tutuksuz yargılanmalarına karar verildi. Tutuklu sanık bulunmuyor.
2014 ERMENEK MADEN FACİASI: 18 ÖLÜ
Ermenek maden kazası, 28 Ekim 2014 tarihinde, Karaman’ın Ermenek ilçesine bağlı Pamuklu köyü yakınlarında, Has Şekerler Madencilik’e ait kömür madeninde su baskını sonucu 18 işçinin mahsur kalarak hayatını kaybettiği olaydır. Kaza sırasında madende 26 işçi bulunuyordu ve yalnızca 8'i kurtarılabildi. Facianın 10'uncu gününde aynı yerde bulunan 2 işçi ile 22'nci gününde birbirine sarılı vaziyette bulunan 8 işçiye yapılan otopsinin sonucunda, işçilerin metan gazından zehirlendiği tespit edildi. Uzmanlara göre madende yaşam odası olsaydı, 3'üncü yukarıbaş denilen bacada tahkimat duvarının üzerine çıkarak yaklaşık 15 saat boyunca kurtarılmayı bekleyen 8 işçi kurtulabilirdi.
2022 AMASRA MADEN KAZASI: 43 ÖLÜ
Amasra maden kazası ya da Amasra maden faciası, 14 Ekim 2022 tarihinde Bartın'ın Amasra ilçesinde Türkiye Taşkömürü Kurumu Amasra Müessese Müdürlüğü'ne bağlı maden ocağında gerçekleşen ve yeraltındaki 110 işçiden 43'sinin ölmesiyle sonuçlanan olaydır. Türkiye'de gerçekleşen en ölümcül iş ve madencilik kazalarından birisidir. İçeride kimse kalmaması nedeniyle 15 Ekim günü arama kurtarma çalışmaları sona erdi.
Kaza, genellikle bir "facia" olarak nitelendirilse de bazı sendikalar ve dernekler, kazanın metan gazı ve diğer yapısal zorunluluklarla ilgili alınmayan önlemler nedeniyle gerçekleştiğini belirterek hükûmeti eleştirdi ve bu nedenle kazayı "katliam" olarak niteledi.
Olayın gerçekleştiği gün, Bartın Valiliği tarafından kazanın grizu patlaması nedeniyle gerçekleştiği açıklandı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 15 Ekim'de yapılacak olan Diyarbakır programını iptal etti ve Bartın'a giderek arama kurtarma çalışmalarını takip edeceğini açıkladı.[22] Erdoğan'ın patlamayla ilgili "bunlar her zaman olacaktır" ve açıklaması ve durumu "kader planı"na bağlaması, Kemal Kılıçdaroğlu ile Meral Akşener tarafından eleştirildi ve İstanbul'da protestolara neden oldu.
Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), olaydan sonra maden kazasının trafo kaynaklı olduğu bilgisinin "sehven paylaşıldığını" belirterek, kaza bölgesine arama kurtarma ekiplerinin gönderildiğini açıkladı.
Ülkedeki çeşitli belediye başkanları ve devlet görevlileri, kazada ölen madencilerin yakınlarına destek mesajı gönderdi ve yaralananlara şifa diledi. (Haber Merkezi)
