Zonguldak’ta maden işçileri, olumsuz çalışma koşulları altında 1965 yılına gelindiğinde “Artık yeter” dediler. Bir taraftan güvencesiz ve katlanılmaz çalışma koşullarının devam etmesi, diğer taraftan da ücretlere zam yapılmaması ve işçilere verilmesi gereken liyakat priminin yönetici ve patron yanlısı mühendis ve vardiya amirlerine verilmesi bardağı taşıran son nokta oldu. İşçiler havzadaki kimi bölgelerde ocaklara inmeyerek “Grev” kararı aldılar. Ardı ardına Kilimli’de, Gelik’te, Karadon’da ve Kozlu’da işçiler tepkilerine başladılar. Ancak yaşanan direnişte Satılmış Tepe ve Mehmet Çavdar adlı iki grevci maden işçisi jandarma kurşunuyla öldürüldü.
Birgün Gazetesi Yazarı Prof. Dr. Aziz Çelik, yaşanan ilk kanlı direnişin yıl dönümünde bir paylaşım yaptı. Çelik konuyu şu sözlerle ele aldı:
“10-12 Mart 1965 tarihinde Zonguldak’ta meydana gelen ve iki işçinin ölümüyle sonuçlanan iki günlük direniş Türkiye emek tarihinin önemli dönüm noktalarından biridir.
Zonguldak-Kozlu olayları işletme kârından dağıtılacak 6 milyon liralık liyakat zammının sadece kıdemli işçilere değil, her işçiye eşit olarak dağıtılması talebinden çıktı.
Gelik, Karadon, Kilimli ve Çaydamar bölgelerinde 10 Mart’ta başlayan grevler 11 Mart 1965 tarihinde Kozlu bölgesine sıçradı. Greve çok geniş katılım olması nedeniyle grevci işçileri dağıtmak için olay yerine Bolu’dan askeri birlikler sevk edildi. İşçilerin üzerinden jetler uçuruldu.
Askere havaya ateş aç emri verildi ve açılan ateş sonucu Satılmış Tepe ve Mehmet Çavdar adlı isçiler öldü, 10 isçi ve 12 er yaralandı. Olaylardan sonra 100’e yakın isçi tutuklandı.
Olaylar sırasında isçilerin karşısına askeri birliklerin çıkarılması, açılan ateş sonucu iki işçinin ölmesi, grevci işçilerin üzerinden jetlerin uçurulması ve dönemin Çalışma Bakanı Çaglayangil’in isçileri “amele” diyerek aşağılaması ciddi tepki yarattı.
Türkiye emek tarihinin unutulmaz fotoğraflarından biri:
Kozlu direnişinde askerlerin ateş açması sonucu öldürülen maden işçisi Mehmet Çavdar’ın cenazesi arkadaşlarının omuzlarında saatler süren bir yürüyüşle köyüne götürülerek toprağa verildi.
Fotoğraf: Özdemir Gürsoy, Milliyet gazetesi.”
