Küresel pandemi Covid-19 salgınının çeşitli varyantlarla değişime uğraması sonrasında mücadelede sona doğru yakla şılırken; bu defa Rusya-Ukrayna arasındaki gerginliğin sava şa dönüşmesini müteakip yaşanan olumsuz yansımaların göl gesinde gelişen veri trafiğine göre Türkiye İstatistik Kurumu ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası işbirliği ile yürütü len tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan mevsim etkilerinden arındırılmış tüketici güven endeksi, Mayıs ayın da bir önceki aya göre %0,4 oranında arttı; Nisan ayında 67,3 olan endeks, Mayıs ayında 67,6 oldu. Mamafih gerçekleşen bu zayıf ivme mevcut olan belirsizliklerin halen devam ettiğini göstermesi bakımın dan oldukça önemli sayılıyor.

* * *

TÜİK-TCMB’nın ortaklaşa düzenledikleri Mayıs/2022 Ayı na ait Tüketici Güven Endeksinin alt endekslerine bir göz atıl dığında; en olumlu gelişme yukarı yönlü artışını geçen Nisan ayı itibarıyla %63,9 iken;Mayıs ayında %66,5’e yükselen Ge lecek on iki aylık Dönemde haneni Maddi Durum Endeksi olurken; diğer bir alt gösterge durumunda olan Mevcut Dönemdeki Hanenin Maddi Durum Endeksinin Nisan ayı iti barıyla %67,3 iken,Mayıs ayında %48,5 e düşmesi gittikçe artan enflasyon oranının %70 lere kadar yükselmesinde kaynaklandı.Çok tabiidir ki, söz konusu bu alt endeksteki dü şüşün diğer bir sebebi de döviz kurundaki hareketlenmenin de etkisiyle TL.deki değer yitimi neticesi satınalma gücün deki göreceli aşınma olarak da açıklanabilir.Okuyucularımı zın mevcut bilgilerini tazelemek açısından Anket sonuçların dan hesaplanan tüketici güven endeksi 0-200 aralığında değer alabilmektedir. Tüketici güven endeksinin değerinin 100'den büyük olması tüketici güveninde iyimser durumu,100'den küçük olması tüketici güveninde kötümser durumu göstermektedir. Benzer şekilde tüketici fiyatlarının değişimine ilişkin düşünce ve beklenti endekslerinin artması tüketici fiyatlarında düşüş düşüncesini/beklentisini, azalması ise tüketici fiyatlarında artış düşüncesini/ beklentisini göstermektedir. İşsiz sayısı beklentisi endeksinin artması işsiz sayısında azalma beklendiğini, endeksin azalması ise işsiz sayısında artış beklendiğini ifade etmektedir.

* * *

Sonuç olarak,Tüketici Güven Endeksinin Mayıs/2022 Ayı alt endeks verilerine baktığımızda en çarpıcı durum ise; Nisan ayında %67,3 olan endeks değerinin Mayıs ayında %66,3’e düşmesiyle Gelecek Oniki Aylık Dönemde Genel Ekonomik Durum Endeksindeki düşüşün devam etmesinden izliyoruz. Çok doğal olarak bu verilere geniş anlamda ışık tutan tüketici davranışlarını da baz aldığımızda; tüketim harcamalarıyla ilgili dikkat edilmesi gereken bir nokta, dayanıksız tüketim mallarına yapılan harcamaların zaruri harcamalar olduğu, yarı dayanıklı tüketim malları ile dayanıklı tüketim mallarına yönelik harcamaların ise büyük ölçüde gelirle ilgili, ertelene bilir nitelikli harcamalar olduğu hususudur. Konut alımı gibi kararlar ise uzun vadeli yatırım kararı niteliğindedir, gelirle ilgili olduğu kadar ödünç alınabilir fonların faiz oranları ile de çok yakından ilişkilidir ve ertelenebilir özellikte kararlardır. Tüketim harcamalarının ertelenebilir ve ertelenemez olarak iki kategoride değerlendirmesinin ekonomik gelişmeler açısından ciddi bir önemi var. Ertelenemeyen ve bir ölçüde zaruri olarak nitelendirebileceğimiz harcamalar ekonominin durumu ne olursa olsun yapılması gereken harcamaları içermektedir. Yukarıda da değinildiği gibi, gıda ve içecek-konut harcamalarının bir bölümü (kira)-ulaştırmanın bir bölümü-haberleş me harcamalarının bir bölümü-sağlık ve eğitim harcamaları ertelenemez harcama türleridir ve toplam hane halkı tüketim harcamalarının yüzde 60’ını oluşturmaktadır. Geriye kalan harcamalar ertelenebilir harcamalardır ve hane halkının gelir ve beklentilerinden doğrudan etkilenebilmektedir. Dolayısı ile hanenin oniki aylık dönemdeki maddi durum endeksi veri si ise ertelenemez durumdaki giderlerle ilişkili olduğu kadar ertelenebilir durumdaki giderlerin boyutları ile çok yakından ilişkili bulunmakta; mevcut verileri olumlu ya da olumsuz etkileyebilmektedir.

KAYNAK:Mayıs/2022 Ayı Tüketici Güven Endeksi (TÜİK- TCMB)